Γιώργος Κρασσακόπουλος, Ρέιφ Φάινς, Ζιλιέτ Μπινός, Ουμπέρτο Παζολίνι, Κωνσταντίνος Κοντοβράκης

Ρειφ Φάινς και Ζιλιέτ Μπινός

Και ο Ρέιφ Φάινς και η Ζιλιέτ Μπινός δεν έκρυψαν την (μέχρι δακρύων) συγκίνησή τους στη διάρκεια της απονομής του τιμητικού Χρυσού Αλέξανδρου, που έγινε στο πλαίσιο του 65ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και την οποία ακολούθησε η προβολή του πολυβραβευμένου «Άγγλου Ασθενή».

Μια αγκαλιά στην απονομή του τιμητικού Χρυσού Αλέξανδρου

Στη συνέντευξη τύπου που μας παραχώρησαν, την επόμενη μέρα, μαζί με τον παραγωγό , σκηνοθέτη και συν-σεναριογράφο Ουμπέρτο Παζολίνι και τον, από ελληνικής πλευράς, παραγωγό Κωνσταντίνο Κοντοβράκη, η Ζιλιέτ έκλαψε ξανά. Και οι δυο τους χειροκροτήθηκαν θερμά από τους δημοσιογράφους, όχι μόνο για όσα έχουν προσφέρει, μέσα από τις ταινίες τους, στον καθένα μας ξεχωριστά, αλλά και για τη ζεστασιά που εξέπεμψαν στη διάρκεια της κουβέντας μας μαζί τους.

Όταν τελείωσε η συνέντευξη τύπου, την οποία συντόνισε ο Γιώργος Κρασσακόπουλος, μια συνάδελφος είπε ψιθυριστά: «Δύο σπουδαίοι άνθρωποι»- και, πιθανώς,  όλοι στην αίθουσα μοιράστηκαν την ίδια σκέψη.

Μερικά από όσα μας είπαν:

Ουμπέρτο Παζολίνι: «Η ταινία μού πήρε περισσότερο χρόνο από το ίδιο το ταξίδι του Οδυσσέα! Για μένα, πρόκειται για ένα ταξίδι του μυαλού και του πνεύματος, και όχι γεωγραφικό. Είναι η ιστορία μιας οικογένειας που ενώνεται ξανά. Στην ταινία δεν εστίασα στον μύθο, αλλά στους ανθρώπους και στις εσωτερικές τους μάχες».

Ρέιφ Φάινς:  «Η “Οδύσσεια” με είχε συνεπάρει από μικρό. Ο Ουμπέρτο μού μιλούσε επί χρόνια για την ιδέα να τη γυρίσει ταινία. “Πρέπει να παίξεις τον Οδυσσέα”, μου έλεγε. Και για την Πηνελόπη, σκεφτήκαμε τη Ζιλιέτ. Πριν τρία χρόνια, όταν και οι δυο μας βρεθήκαμε στη Τζόρτζια για γυρίσματα, πήγαμε σε ένα βιβλιοπωλείο. Εκεί, αγόρασα την τελευταία μετάφραση της “Οδύσσειας” από την Έμιλυ Γουίλσον. Και μετά, είπαμε στον Ουμπέρτο, “Είμαστε έτοιμοι”».

Κωνσταντίνος Κοντοβράκης: «Όταν με πήραν τηλέφωνο να συμμετάσχω ως παραγωγός στο project, για τα γυρίσματα στην Ελλάδα, νόμιζα ότι κάποιος μου έκανε πλάκα! Για έναν παραγωγό το να εργαστεί με αυτούς τους δύο ηθοποιούς είναι το όνειρο που γίνεται πραγματικότητα. Πόσο μάλλον όταν η ταινία βασίζεται σε αυτή την ιστορία, του Ομήρου, που ήταν η αφετηρία της λογοτεχνίας, και όταν αυτή η ταινία ανιχνεύει τις αξίες που κάνουν την ιστορία αυτή σύγχρονη».

Ζιλιέτ Μπινός: «Βρήκα ότι το σενάριο ήταν μια κατάδυση σε έναν γυμνό εσωτερικό κόσμο. Και ήθελα πάρα πολύ να ξαναβρεθώ στη μεγάλη οθόνη με τον Ρέιφ. Ήταν σαν να γύριζα σε μια παλιά και, ταυτόχρονα, καινούρια οικογένεια. Ρώτησα τον Ουμπέρτο ποιος με διάλεξε για τον ρόλο της Πηνελόπης και μου είπε “Ο Ρέιφ” και όταν ρώτησα τον Ρέιφ, μου είπε “Ο Ουμπερτο”! Πιστεύω στη μοίρα, ήταν γραφτό να κάνουμε κάτι ακόμα μαζί».

Ρέιφ Φάινς: «Με τη Ζιλιέτ παραμείναμε φίλοι μετά τον “Άγγλο Ασθενή”. Η Ζιλιέτ μίλησε για τη μοίρα και ένιωσα κι εγώ πόσο σωστό ήταν να επιστρέψουμε ο ένας στον άλλον μέσα από μια ταινία που αφορά ακριβώς αυτό, την Επιστροφή».

Σκηνή από την ταινία Η Επιστροφή

Ζιλιέτ Μπινός: «Η Πηνελόπη είναι αρχέτυπο. Αλλά είναι επίσης, με τον τρόπο της, μια πολύ σύγχρονη γυναίκα. Ναι, περιμένει, αλλά δεν είναι μια υποταγμένη σύζυγος. Η υπομονή που έχει είναι τεράστια, όλες οι γυναίκες τη διαθέτουμε. Για μένα η ιστορία της Πηνελόπης και του Οδυσσέα είναι η ιστορία της θηλυκής και της αρσενικής πλευράς που έχουμε μέσα μας, που έχουν απομακρυνθεί μεταξύ τους και  ενώνονται ξανά. Είναι μια επιστροφή στην ίδια την καρδιά μας, στο “σπίτι” μας. Μπορείς να διαβάσεις την ιστορία με τόσους τρόπους και γι΄ αυτό η ταινία είναι τόσο σύγχρονη, παρόλο που αντλεί το υλικό της από κάτι τόσο κλασσικό. Ίσως σήμερα η ιστορία αυτή είναι πιο μοντέρνα από ό,τι υπήρξε τότε».

Ουμπέρτο Παζολίνι: «Υπάρχουν δυο αναγνώσεις σχετικά με την Πηνελόπη: μπορείς να τη δεις σαν την πειθήνια σύζυγο που περιμένει από έναν άνδρα, τον Οδυσσέα, να δράσει. Και υπάρχει και η άλλη ανάγνωση, που για μένα είναι η σωστή: η Πηνελόπη δεν είναι υποτακτική. Εκείνη αποφασίζει αν θα περιμένει ή όχι. Εκείνη αποφασίζει για το τι θα συμβεί στην Ιθάκη. Έχει τη δύναμη να παίρνει τις αποφάσεις».

Ρέιφ Φάινς Ζιλιέτ Μπινός και Ουμπέρτο Παζολίνι

Ρέιφ Φάινς: «Μου άρεσε πολύ η  εκδοχή του Ουμπέρτο, που συνδέει την ιστορία με την ανθρώπινη ψυχοσύνθεση και αποτελεί ένα εσωτερικό ταξίδι. Ο Οδυσσέας επιστρέφει σπίτι του, αλλά δεν είναι σίγουρος ότι μπορεί να υπάρχει εκεί. Υπάρχει μια σκηνή που αγαπάμε και οι δυο μας: το ζευγάρι συναντιέται, αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλον, αλλά έχουν μια τραγική ανικανότητα να συνδεθούν. Γιατί και οι δύο υπέφεραν τρομερά από την απόσταση και τον χρόνο που μεσολάβησε μέχρι να ξανασυναντηθούν.»

Ζιλιέτ Μπινός: «Μου αρέσει να λέω ότι το φως θα σκοτώσει το σκοτάδι. Πήγαινε, λοιπόν, προς τα εκεί που αγαπάς. Στο φως. Κι όταν το κάνεις αυτό, όλοι οι “μνηστήρες” θα εξαφανιστούν από την καρδιά σου».

Ρέιφ Φάινς: «Σκεφτόμουν ότι ο Οδυσσέας ένιωθε κάπως άδειος εξαιτίας των καταστροφών και των θανάτων που είχε προκαλέσει. Είχε παραβεί με τρομερό τρόπο την ανθρωπιά του. Έρχεται σπίτι, λοιπόν, με την αίσθηση ότι αυτό είναι το πεπρωμένο του. Το παράδοξο ερώτημα είναι : “Ποια είναι η κατάλληλη στιγμή να χρησιμοποιήσεις βία για να πάρεις αυτό που χρειάζεσαι;” Είναι ένα δύσκολο ερώτημα. Στην πραγματικότητα, όλοι θέλουμε να διεκδικήσει το σπίτι του από τους μνηστήρες. Και ο ίδιος ξέρει ότι πρέπει να επιστρέψει στη βία, για να δημιουργήσει και πάλι κάτι ολοκληρωμένο».

Ζιλιέτ Μπινός: «Έμαθα να υφαίνω, σαν την Πηνελόπη. Είναι μια δύσκολη τεχνική. Η γυναίκα που μου τη δίδαξε το κάνει καθημερινά. Ευτυχώς, η κάμερα στάθηκε καλή μαζί μου και έκρυψε τα λάθη μου! Το να υφαίνεις στον αργαλειό είναι ένα είδος διαλογισμού. Εμπεριέχει ρυθμό, ένα συναίσθημα που μοιράζονται οι γυναίκες από την αρχαιότητα. Το απόλαυσα».

Κωνσταντίνος Κοντοβράκης: «Μετά την πρώτη βίαιη σκηνή, ήρθαν μέλη του συνεργείου και με ευχαρίστησαν που είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν αυτόν τον άνθρωπο, τον Ρέιφ Φάινς, να ερμηνεύει. Δεν μου έχει ξανασυμβεί κάτι παρόμοιο.  Νιώθω ευγνώμων».

Ζιλιέτ Μπινός: «Με τον Ρέιφ έχουμε φτάσει σε μία ηλικία που σκεφτόμαστε ότι αυτή μπορεί να είναι η τελευταία κοινή μας ταινία. Δεν έχω κάποια ιδιαίτερη στιγμή να σας αναφέρω από τα γυρίσματα, επειδή όλες οι στιγμές μας ήταν ξεχωριστές. Κάθε δευτερόλεπτο έχει νόημα και πρέπει να είναι γεμάτο και, την ίδια στιγμή, άδειο. Γιατί αν δεν είναι άδειο, δεν μπορείς να δεχτείς αυτά που σου δίνουν οι άλλοι και να το ζωντανέψεις. Γι αυτό είναι τόσο σημαντικό να περιβάλλεσαι από σπουδαίους ηθοποιούς και σπουδαίους σκηνοθέτες- ώστε να δουν αυτό που προσφέρεις και που, συνήθως, είναι αόρατο. Καθώς υφαίνεις τον χαρακτήρα σου, ξέρεις ότι πρέπει να αντανακλά κάτι αληθινό. Γιατί δεν κάνεις ταινίες για τον εαυτό σου. Εγώ κάνω ταινίες για σας. Για να συμμετάσχει η ανθρωπότητα στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Ο στόχος πρέπει να είναι οι καρδιές των ανθρώπων και το μυαλό τους». 

Ρέιφ Φάινς: «Έχω καταφέρει να επισκεφθώ την Ιθάκη δύο φορές. Ένιωσα ότι είναι ένας τόπος που εκπέμπει τρομερή δύναμη. Έχω ταξιδέψει στην Ελλάδα, έχω εξερευνήσει λίγο και την Πελοπόννησο, και νομίζω ότι η χώρα σας, τα νησιά σας, η θάλασσα, τα βουνά, εκπέμπουν έντονη ενέργεια. Νιώθω το ίδιο στη δυτική ακτή της Ιρλανδίας. Ήταν υπέροχο ότι, καθώς γυρίζαμε την ταινία, νιώθαμε τόσο κοντά στο πνεύμα της χώρας σας». 

Ζιλιέτ Μπινός: «Ήμουν πολύ τυχερή που βρέθηκα στην Κέρκυρα, όπου έγιναν τα γυρίσματα.  Ήταν σημαντικό για μένα που είδα τη θάλασσα από ψηλά, τα δέντρα στον άνεμο...Και που ένιωσα το πάθος. Δεν έκανα γυρίσματα εκεί, αλλά είχα ένα σημείο αναφοράς. Οι ηθοποιοί δουλεύουμε πολύ με το ποιοι είμαστε, με τις μνήμες που έχουμε στις καρδιές και στο σώμα μας, αλλά και με τη φαντασία. Κι έτσι, μπόρεσα να δουλέψω το συναίσθημά μου μέσα από αυτά που είδα στην Κέρκυρα, όπου επισκέφθηκα όσα μέρη μπορούσα, μεταξύ αυτών και μοναστήρια, και ήρθα σε επαφή με τους ανθρώπους εκεί. Ξέρω, δεν ήταν η Ιθάκη, ήταν η Κέρκυρα, αλλά και πάλι, ήταν πολύ ξεχωριστή εμπειρία».

Ρέιφ Φάινς: «Νομίζω ότι στο ποίημα “Ιθάκη” του Καβάφη υπάρχει μια μεταφορά που μας αφορά όλους. Γιατί όλοι με διαφορετικούς τρόπους αναζητάμε την Ιθάκη μέσα μας. Όλοι βρισκόμαστε σε ένα ταξίδι. Γι’ αυτό πιστεύω ότι η “Οδύσσεια” διαθέτει τόση δύναμη. Όλοι, άνδρες και γυναίκες, έχουμε μέσα μας μια τάση για επιστροφή, σε ό,τι κι αν είναι αυτό στο οποίο θέλουμε να επιστρέψουμε».